Atatürk’ün talimatıyla yaptırılan Cumhuriyet dönemi fabrikalarından Azmi Milli Un Fabrikası Aksaray Belediye Başkanı Nevzat Palta’nın uzun çalışmaları sonucu Sanayi ve Bilim Müzesi’ne dönüştürülerek Aksaray’ın hizmetine sunulacak.

Aksaray Belediye Başkanı Nevzat Palta Milletin azminden doğan Azmi Milli Un Fabrikası’na

Sahip çıkmanın önemli olduğunu söyledi.

Azmi Milli Un Fabrikası’nın kuruluşu ve yaptığı hizmetler hakkında bilgi veren Başkan Nevzat Palta: “Azmi Milli Un fabrikamız Cumhuriyet yıllarında kurulmuş un fabrikalarımızdan bir tanesidir. Özellikle Atatürk’ün talimatı ve emri ile kurulmuş un fabrikasıdır.

Uzun yıllar ordumuzun un ihtiyacını karşılamış bu özelliği ile de çok önemli bir hizmete imza atmış bir un fabrikamızdır. 1920’li yıllarda Türkiye Büyük Millet meclisindeki bir toplantıda Atatürk’ün bir konuşmasında ordumuzun ve hükümetin ciddi anlamda ihtiyacı olduğunu söylediğinde o dönemin milletvekili olan Vehbi Bey mecliste söz alarak “Paşam eğer müsaade buyurursanız ordumuzun ve hükümetimizin gerekli olan ihtiyacını karşılarım der. Ve ihtiyaçları karşılayacağını beyan eder. Atatürk’te der ki “Vehbi bey sizin bir ihtiyacınız bir arzunuz var mı? Der Vehbi Bey “ Paşam memleketim olan Aksaray’ın vilayet olmasını ve Aksaray’a bir un fabrikası kurulmasını özellikle istirham ediyorum” der. Atatürk orada talimatı veriri ve Aksaray’ın vilayet olmasını aynı zamanda Aksaray’a un fabrikası kurulması talimatını verir. Yıl 1920’li yıllar.

Vehbi Bey o sevinçle Aksaray’a gelir hemen Azmi Milli Türk Anonim Şirketi diye bir şirket kurulur. Şirketin ortakları Ziraat Bankası, Aksaray Valiliği Özel İdaresi, Aksaray Belediyesi Sümerbank ve Aksaray halkının iştiraki ile o zamanın parası 250 bin lira ile bir şirket kurulur. Vehbi Bey köy köy, kasaba kasaba dolaşır, halkın ciddi anlamdaki iştiraki ile bu şirket kurulur. Halkın desteği ve katkısı ile kurulduğu için de Azmi Milli adı verilir. Yani milletin Azmi ile kurulduğu için adı Azmi Milli olur. Çok muhteşem bir ismi ile bugüne kadar gelir.1924 yılında faaliyete geçer.

Azmi Milli Un Fabrikası’nın elektriğini kendisinin ürettiğinden bahseden Nevzat Palta: “Bu fabrikanın bir özelliği de elektriğini üretmeye başlar. Bir hidrolik santrali vardır. Kendi elektriğini kendi üretir. Şu anda bile hala elektrik üretir. Aksaray Belediyesi olarak üretilen elektriği biz yaz aylarında kullanıyoruz.  O yıllarda tabi Aksaray’ın nüfusu az. Azmi Millinin hidrolik santralinde üretilen elektrikle Aksaray aydınlatılmaktadır. Türkiye’de elektrikle aydınlatılan ilk veya ikinci illerden bir tanesi de Aksaray’dır.

Azmi Millinin özelliği vardır. 1-Atatürk’ün talimatıyla kurulmuştur.2- O dönemde ordunun ihtiyacını karşılamış olmasıdır. Elektriğini kendi üretmesi çok önemlidir. Cumhuriyet dönemindeki ilk un fabrikalarından birisi olması önemlidir. Ürettiği elektrikle Aksaray’ı aydınlatması önemlidir.

Yine en önemli özelliklerinden bir tanesi de yıl 2012 olmasına rağmen kurulduğu tarih 1924 olmasına rağmen hala çalışıyor olmasıdır. 2000’li yıllarda özelleştirme kapsamında Aksaray Belediyesine devredilmesine rağmen bugün düğmesine basınca tıkır tıkır çalışan bir fabrika var. Bu fabrikanın tamamı orijinal. 5-6 ay önce burada çalışan arkadaşları bulduk. Eksik olan malzemeleri yeniledik. Şu anda çalışır vaziyette” dedi.

Restorasyon çalışmalarının bitmek üzere olduğunu belirten Başkan Nevzat Palta: “Azmi Milli Un Fabrikası”, “Bilim ve Sanayi  Müzesi” olarak Aksaray’ımıza hizmet edecek. Tarihimizi ve kültürümüzü hatırlatacak” dedi.